1. Tổng quan về viêm tụy cấp

Vị trí của tuyến tụy là nằm cạnh ruột non và nằm phía sau dạ dày. Chức năng chính của tuyến tụy bao gồm:

• Giải phóng glucagon và insulin vào máu. Đây là các hormone có tác dụng hỗ trợ cơ thể kiểm soát quá trình tiêu hóa thức ăn và sản xuất ra năng lượng phục vụ các nhu cầu hoạt động sinh hoạt hàng ngày;

• Giải phóng enzyme vào ruột non, giúp cơ thể tiêu hóa thức ăn dễ hơn.

Viêm tụy cấp là hệ quả của sự tự hủy hoại các mô do men tụy gây nên. Bình thường, tuyến tụy sẽ tiết ra các loại men như trypsin, lipase, amylase,... giúp tiêu hóa thức ăn. Khi được tiết ra thì các men này sẽ chưa hoạt động ngay mà đến khi được chuyển tới tá tràng thì chúng mới được kích hoạt chức năng. Tuy nhiên do một số nguyên nhân nào đó khiến cho tế bào nang tuyến tụy bị tăng nhạy cảm đáp ứng với cholecystokinin, acid và acetylcholine. Kết quả là các men này hoạt hóa sớm ngay trong lòng ống tụy, gây phá hủy mô tụy và gây nên hiện tượng viêm tụy cấp.

Viêm tụy cấp xảy ra đột ngột, diễn biến nhanh với các biểu hiện từ mức độ nhẹ tới nặng, thậm chí có thể khiến người bệnh bị tử vong. Nhưng nếu được phát hiện sớm, điều trị đúng cách và kịp thời thì phần lớn các ca viêm tụy cấp đều có cơ hội được hồi phục hoàn toàn.

Minh họa tình trạng viêm tụy cấp do sỏi mật 

Ở các ca nghiêm trọng, dịch từ tuyến tụy còn chảy vào trong ổ bụng gây tổn thương và làm nhiễm trùng nặng nề các mô. Ngoài ra tình trạng này còn dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm đối với các cơ quan khác như phổi, tim và thận.

Nguyên nhân dẫn tới viêm tụy cấp bao gồm các nhóm chính sau đây:

• Tăng mỡ trong máu;

• Uống nhiều bia rượu;

• Hình thành sỏi mật làm tắc nghẽn ống dẫn chung hoặc tắc ở cơ vòng Oddi, gây cản trở dòng chảy trong ống tụy. Lúc này các men tụy bị ứ đọng lại và hủy hoại cấu trúc tuyến tụy;

• Rối loạn chuyển hóa;

• Mắc các bệnh tự miễn;

• Chấn thương dập vùng tụy;

• Còn lại 10 - 15% số trường hợp bị viêm tụy cấp là không rõ nguyên nhân. 

Trên lâm sàng, tình trạng viêm tụy cấp bộc lộ qua 3 thể bệnh sau:

• Viêm tụy cấp thể xuất huyết;

• Viêm tụy cấp thể phù nề;

• Viêm tụy cấp thể xuất huyết hoại tử (tỷ lệ tử vong lên đến 80 - 90%).

2. Dấu hiệu nhận biết một đợt viêm tụy cấp 

Mặc dù viêm tụy cấp không có các triệu chứng lâm sàng đặc trưng nhưng bệnh nhân cần lưu ý các biểu hiện sau:

• Bị đau bụng cấp: đau nhiều vùng thượng vị, cơn đau xảy ra đột ngột và đau dữ dội sau khi ăn một bữa cơm nhiều dầu mỡ, giàu chất đạm hoặc sau khi uống nhiều rượu bia;

• Buồn nôn và nôn: thường xảy ra sau khi đau bụng. Người bệnh nôn ra dịch dạ dày, dịch mật hoặc thậm chí là máu;

• Chướng bụng, bí trung tiện: đây là biểu hiện thường gặp ở bệnh nhân bị viêm tụy cấp thể hoại tử nặng;

• Các dấu hiệu khác: tụt huyết áp, rối loạn ý thức, thiểu niệu,...

3. Viêm tụy cấp nguy hiểm không? Biến chứng là gì?

Viêm tụy cấp nguy hiểm không là câu hỏi chung của nhiều người. Nếu không được cấp cứu kịp thời, viêm tụy cấp có diễn biến rất nhanh, phức tạp và diễn tiến thành biến chứng nặng và ảnh hưởng trực tiếp tới các cơ quan khác, tỷ lệ tử vong cao. Ở những ca bệnh nặng nếu không đáp ứng với điều trị hồi sức thì cần chỉ định phẫu thuật ngay cho bệnh nhân để loại bỏ những phần mô đã bị hoại tử. 

Bệnh nhân viêm tụy cấp thường có biểu hiện đau bụng đột ngột 

Các diễn biến nguy hiểm ở người bị viêm tụy cấp bao gồm:

• Sốc: là biến chứng xảy ra rất sớm ngay từ ngày đầu bệnh khởi phát. Nguyên nhân của hiện tượng này có thể là do xuất huyết hoặc nhiễm khuẩn nặng gây ra. Nếu bệnh nhân bị sốc do nhiễm khuẩn nặng ở nhu mô tụy thì thường bộc lộ muộn hơn (tuần thứ 3) kể từ khi dấu hiệu viêm biểu hiện ra ngoài;

• Nhiễm trùng tuyến tụy: xuất hiện ở cuối tuần đầu hoặc bước sang tuần thứ 2 của bệnh. Tình trạng này sau đó làm hình thành áp xe ở tuyến tụy, dẫn tới biến chứng viêm phúc mạc toàn thể và gây hoại tử mô. Tiên lượng đối với các bệnh nhân gặp trường hợp này rất nặng;

• Xuất huyết: có thể xảy ra trong tuần đầu tiên phát bệnh, chảy máu ngay ở tuyến tụy, trong ống tiêu hóa, trong xoang bụng hoặc ở những cơ quan khác khiến các mạch máu bị tổn thương. Cũng giống như nhiễm trùng tuyến tụy, hầu hết những bệnh nhân gặp biến chứng xuất huyết đều có tiên lượng nặng;

• Nang giả tụy: đây là biến chứng có thể diễn ra vào tuần thứ 2 hoặc thứ 3 của bệnh. Nang giả tụy bắt nguồn từ hiện tượng đóng kén nhằm khu trú các tổn thương có trong nhu mô tụy. Trong nang giả tụy có thể tìm thấy các chất dịch, các enzyme tuyến tụy và những mảnh vỡ của nhu mô tuyến tụy. Sau 4 đến 6 tuần, các nang này có thể thu gọn lại hoặc tự đi vào ống tụy rồi dần dần biến mất. Có trường hợp nang để lâu ngày lại phát triển thành các ổ áp xe, thậm chí là dẫn tới bội nhiễm;

• Suy hô hấp cấp: nguy cơ tử vong cao.

Bệnh nhân bị viêm tụy cấp thường được chỉ định điều trị dùng thuốc giảm đau và truyền dịch theo đường tĩnh mạch tại viện. Đối với các ca bệnh nặng thì người bệnh cần phải được điều trị tại khoa chăm sóc đặc biệt. Tại đây, bệnh nhân cần được theo dõi sát sao vì biến chứng do viêm tụy gây ra rất nghiêm trọng và diễn tiến nhanh, ví dụ như tổn thương tại các cơ quan như tim, thận, phổi, nặng hơn là hoại tử mô tụy và hủy hoại tuyến tụy hoàn toàn. Đối với những trường hợp này, bác sĩ có thể sẽ chỉ định thực hiện phẫu thuật nhằm lọc bỏ các mô bị tổn thương hoặc đã chết để đề phòng nhiễm trùng lan rộng.

Nếu nguyên nhân dẫn tới viêm tuyến tụy là do sỏi mật thì tiến hành phẫu thuật ống mật hoặc cắt bỏ túi mật sẽ giúp phục hồi chức năng của tuyến tụy.

Nếu bạn còn băn khoăn bệnh viêm tụy cấp nguy hiểm không thì câu trả lời là rất nguy hiểm. Bệnh có thể diễn tiến thành các biến chứng nghiêm trọng với tiên lượng nặng như hoại tử nhu mô tụy, giảm thể tích tuần hoàn, nhiễm trùng huyết, suy hô hấp cấp hoặc liệt ruột cơ năng,... Do đó trong trường hợp không được xử lý kịp thời có thể ảnh hưởng tới các cơ quan khác như suy giảm chức năng thận, trụy tim mạch, xuất huyết tụy khiến bệnh nhân tử vong nhanh chóng ngay từ những ngày đầu bệnh mới khởi phát.

Lạm dụng rượu bia là một trong các nguyên nhân chính dẫn tới viêm tụy cấp

Chính vì vậy để phòng ngừa bệnh viêm tụy cấp, mỗi người nên duy trì một lối sống lành mạnh, tránh xa rượu bia, chế độ ăn uống khoa học ít dầu mỡ và chất béo, kiểm tra sức khỏe định kỳ để sớm phát hiện những dấu hiệu bất thường về chức năng tuyến tụy. Hãy liên hệ ngay với Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC chúng tôi qua tổng đài 1900 56 56 56 để được chẩn đoán và thăm khám với bác sĩ chuyên khoa.